Tek Eksenli Basınç ya da diğer adıyla Serbest Basınç Deneyi, eksenel uygulanan yük karşısında numunenin boyundaki kısalma ve gerilme-şekil değiştirme gibi fiziksel değişimler incelenir. Eksenel deformasyon ve düşey gerilme grafikleri deney sonucunda elde edilir. Bu grafiklerden elde edilen verilerle de tek eksenli basınç dayanımı indeksi elde edilir. Kil ağırlıklı zeminlerde tercih edilir.

   Serbest Basınç yani Tek Eksenli Basınç deneyi, ancak herhangi bir yanal destek olmaksızın kendi kendini dik tutabilecek özelliklere sahip zeminler üzerinde uygulanabilmektedir. Bu yönden kumlar üzerinde uygulanması mümkün değildir. Kil oranı yüksek zeminlerde tercih edilir. “Üç Eksenli Basınç Deneyi”nin yanal basıncının olmadığı özel bir halidir. Üç Eksenli Basınç Deneyi’ne göre çok daha hızlı, ucuz ve pratik bir deneydir.

Tek Eksenli (Serbest) Basınç Deneyi Nasıl Yapılır?

Tek Eksenli Basınç ya da diğer adıyla Serbest Basınç Deneyi için, otomatik veya manuel sistemlere ihtiyaç vardır. Bu sistemlerde genellikle, komparatör saati, alt – üst yükleme plakaları, yük halkası gibi sabit parçalar vardır.

   Önceden hazırlanan numune, Yükleme plakasına konulur. Daha sonrasında otomatik olarak deney başlatılır ve plaka sıkışarak numuneye eksenel yönde yük uygulamaya başlar. Numunenin deformasyona uğradığı değerler belirlenir ve deney bitirilir. Örneğin kırıldığı noktalar şematik olarak çizilir. Daha sonrasında Su Muhtevası için gerekli prosedüre başlanır.