Gevşek Yığın Yoğunluğunun ve Boşluk Hacminin Belirlenmesi Deneyi Nedir?

Gevşek yığın yoğunluğu ve boşluk hacminin tayini, zemin mekaniğinde özellikle granüler malzemelerin sıkışma özelliklerini anlamak için yapılan bir deneydir. Bu deney, zemin malzemelerinin yığın halindeki yoğunluğunu (gevşek ya da sıkı halde) ve bu yığın içindeki boşluk oranını belirler. Deneyin sonuçları, mühendislik projelerinde dolgu malzemesi seçimi, zemin iyileştirme yöntemleri ve zemin davranışını öngörme amacıyla kullanılır.

Gevşek Yığın Yoğunluğu Tayini

Gevşek yığın yoğunluğu, malzemenin gevşek, sıkışmamış haliyle birim hacmindeki kütlesinin ölçümüdür. Bu değer, zeminin granül yapısına ve parçacık boyut dağılımına göre değişir.

Deneyin Yapılışı:

1. Malzeme Hazırlığı:
   • Granüler zemin malzemesi (kum, çakıl vb.) iyice kurutulur.
   • Elek analizi ile istenilen tane boyutu aralığına getirilir.
2. Deney Kabının Hazırlanması:
   • Bilinen hacimde (örneğin, 1 litre) bir silindirik kap kullanılır.
   • Kap kuru ve temiz olmalıdır.
3. Malzemenin Gevşek Halde Doldurulması:
   • Kap, herhangi bir sıkıştırma veya sallama yapılmaksızın malzeme ile gevşek şekilde doldurulur.
   • Malzeme, doğal hallerinde dökülerek yerleştirilir ve yüzeyi düzleştirilir.
4. Ağırlık Ölçümü:
   • Kabın toplam ağırlığı (içindeki malzeme ile birlikte) hassas bir terazide ölçülür.
   • Kap boşken de tartılarak kap ağırlığı çıkartılır.

Daha sonrasında; Gevşek yığın yoğunluğu, gerekli formüller ile alanında uzman mühendislerimiz tarafından hesaplanır.

Boşluk Hacminin Tayini

Boşluk hacmi, granüler malzemenin içindeki katı parçacıklar arasındaki boşlukların hacmi ile ilgilidir. Boşluk oranı, boşluk hacminin toplam hacme oranı olarak tanımlanır.

Deneyin Yapılışı:

1. Özgül Ağırlığın Belirlenmesi:
   • Malzemenin tane özgül ağırlığı (Gs) belirlenir. Bu değer, malzemenin kimyasal ve mineralojik bileşenine bağlıdır ve genellikle bilinen tablolardan veya laboratuvar testlerinden elde edilir.

Daha sonrasında, önceden yapılan gevşek yığın yoğunluğu tayini sonucu ile özgül ağırlık belirli formüller ile bir araya gelerek boşluk hacminin tayini sonucu elde edilir.

Sonuç:

Bu deney, granüler malzemelerin yapı içinde nasıl davranacağını öngörmek için önemlidir. Zemin dolgularında veya temel altındaki dolgularda kullanılacak malzemenin boşluk hacmi ve yığın yoğunluğu, stabilite ve dayanım açısından kritik parametrelerdir. Yüksek boşluk oranı, düşük sıkışma direnci ve daha fazla yerleşme potansiyeli anlamına gelirken, düşük boşluk oranı malzemenin daha sıkı ve dayanıklı olduğunu gösterir.

Bu deneyler sonucunda elde edilen veriler, zeminin sıkıştırılabilirliği, permeabilitesi ve mukavemet özellikleri hakkında önemli bilgiler sunar.

STANDART KODU:

• TS EN 1097-3